Thanh sử: Ngoại mệnh phụ có được phong bởi chồng và con trai không?



Cách gọi Ngoại mệnh phụ chính là thê thất của quan viên trong triều. Cổ đại, cách gọi Ngoại mệnh phụ cũng không giống nhau. Nhưng đối với thời Thanh, cơ bản Ngoại mệnh phụ đều được tiếp diễn từ thời Minh, thuộc loại Cáo mệnh (诰命) hoặc Cáo sắc (诰敕).

Đại Thanh quy định, phàm là quan viên trong triều đình, kể từ khi đạt được chức quan thì ngay lập tức có phẩm cấp tương xứng. Xuất phát từ việc đãi ngộ, quan viên trong triều có thể thông qua hình thức "Đàm ân cáo sắc" (覃恩诰敕), phong tặng cho người nhà đạt được phẩm cấp tương xứng. Nhưng mà, quan viên trong triều đình phẩm cấp không giống nhau, thế nên "Đàm ân cáo sắc" cũng không giống.

— Quan viên từ Lục phẩm đến Cửu phẩm xưng là "Sắc mệnh" (敕命). Quan viên Bát phẩm, Cửu phẩm chỉ được dùng cho bản thân, thê thất tổ tiên không được ban ân. Lục phẩm, Thất phẩm trừ thê tử còn có thể phong tặng cho cha mẹ của mình.

— Quan viên Nhất phẩm đến Ngũ phẩm xưng là "Cáo mệnh"(诰命), có thể phong tặng cho thê tử và người nhà. Tứ phẩm, Ngũ phẩm có thể phong tặng cho cha mẹ; Nhị phẩm, Tam phẩm có thể phong tặng cho Tổ phụ, Phụ thân. Nhất phẩm quan viên cho thể phong tặng cho Cố phụ, Tổ phụ, Phụ thân.

Ví dụ, một vị Nam tính được phong chức quan Nhất phẩm, người đó liền lập tức được phong tặng cho ba đời, tức phong cho Cố phụ, Tổ phụ, Phụ thân; bất kể lúc còn sống đang ở chức vị gì, thì khi được phong tặng đều lên hàng "Nhất phẩm". Còn Bà cố, Bà nội, và mẹ cùng chính thất của người đó đều được phong Cáo mệnh Nhất phẩm phu nhân.

Ở Đại Thanh, bỏ con gái của Hoàng tộc "bậc cao" có thể có xuất thân hoàng tộc mà có được tước vị như Quân chúa, Hương quân,... Đại bộ phận nữ tử khác, đều dựa vào hình thức ban ân của chồng mà nhận được chứ vị Ngoại mệnh phụ. Nói cách khác, địa vị này đều do chồng hoặc con cháu nhận được chức quan mang đến.

Cũng có một số lưu ý:

1. Đời nhà Thanh quy định, nếu như cùng một thời điểm được phong tặng nhiều lần, theo cấp độ, lấy phẩm cao nhất mà phong tặng. Ví dụ, trong một gia đình, đôi vợ chồng nọ có hai người con trai, một người con trai là quan Ngũ phẩm, một người con khác được quan Nhị phẩm, như vậy đôi vợ chồng đó sẽ được ưu tiên phong tặng hàm Nhị phẩm.

2. Năm Thuận Trị thứ Chín quy định, nếu một quan viên mắc sai lầm mà bị cách chức, phong tặng đó sẽ bị cưỡng chế nộp lại. Ví dụ một vị quan làm Nhất phẩm, vợ được phong Cáo mệnh Nhất phẩm phu nhân cũng sẽ bị thu lại.

3. Năm Thuận Trị thứ Chín quy định, nếu một vị Nữ tính vì chồng hoặc con cháu của mình mà có được thân phận Ngoại mệnh phụ, như vậy đổi lại nàng ta sẽ không còn được tái giá nữa. Nếu như nàng ta cố ý tái giá, thân phận Ngoại mệnh phụ đó lập tức bị loại bỏ. Nói cách khác, thân phận Ngoại mệnh phụ là do chồng hoặc con cháu mới có, đây thuộc loại tài sản nhà chồng, một khi ly hôn hoặc tái giá sẽ không được mang theo.

4. Năm Thuận Trị thứ Mười quy định, trong thê thất của quan viên, phàm là chưa đưa lễ vật, tái giá hoặc xuất thân từ tì thiếp cũng không thể phong tặng.

5. Năm Khang Hi thứ Tám quy định, mẹ cả, mẹ kế, và mẹ đẻ không thể cùng nhau được phong tặng. Năm Ung Chính thứ Ba sửa lại, mẹ cả, mẹ kế, và mẹ đẻ vẫn có thể được phong tặng cùng nhau. Như vậy thiếp thất vẫn có thể có được phong tặng, nhưng không thể trực tiếp từ chồng, mà phải từ con cháu.

6. Năm Khang Hi thứ Tám cũng quy định, quan viên phong tặng cho thê tử, chỉ có thể phong cho vợ cả. Nếu ngay thời điểm phong tặng chỉ có vợ kế (kế thất) mà vợ cả đã qua đời, như vậy có thể phong tặng cho vợ kế, và truy phong cho vợ cả.

7. Năm Ung Chính thứ Ba quy định, tuy rằng quan viên Bát phẩm cùng Cửu phẩm chỉ có thể tự dùng phẩm cấp, nhưng mà nếu như nguyện ý vẫn có thể xin chuyển cho cha mẹ.

Về phần Ngoại mệnh phụ, một khi có được thân phận, Nữ tính cũng có phẩm cấp, được mặc phục sức tương ứng, hơn nữa còn có thể bước lên làm "Mệnh phụ", mà không phải là "Dân phụ". Phẩm cấp này chỉ là thể diện bên ngoài, Ngoại mệnh phụ không có bổng lộc cùng chức quan tương ứng.


Thế nhưng cho dù như vậy, "Đắc phong cáo mệnh" vẫn là giấc mộng mà đại đa số phụ nữ trong xã hội cũ mong muốn.